ฝึกสมองให้ฟิตเสมอ เช็กความฟิตได้แล้ววันนี้!

    หลายคนอาจยังไม่รู้ว่า สมรรถภาพสมองของเราสามารถเริ่มถดถอยได้ตั้งแต่อายุ 40 ปีขึ้นไป สัญญาณที่พบบ่อยคือ ความจำไม่แม่นเหมือนเดิม สมาธิลดลง คิดช้าลง และถ้าปล่อยไปโดยไม่ดูแล อาจเพิ่มความเสี่ยงสู่ภาวะสมองเสื่อมในอนาคต
    สมองเสื่อมเกิดจากปัจจัยหลายด้านร่วมกัน  ไม่ใช่แค่เรื่องอายุ หรือพันธุกรรมเพียงอย่างเดียว แต่รวมถึงปัจจัยเกี่ยวกับหลอดเลือด พฤติกรรม ไลฟ์สไตล์ในการใช้ชีวิต และสิ่งแวดล้อม
    โดยปัจจัยเสี่ยงหลายตัวปรับได้ (modifiable) เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง การไม่ออกกำลังกาย ความเครียด การนอนหลับไม่พอ การขาดกิจกรรมทางปัญญา ดังนั้นแม้ใครจะมีความเสี่ยงทางพันธุกรรม ก็ยังมีโอกาสชะลอกระบวนการเสื่อมของสมองได้ด้วยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ลดปัจจัยเสี่ยงที่ปรับตัวได้ เพราะฉะนั้นการตรวจคัดกรอง หรือประเมินภาวะความจำถดถอยตั้งแต่ระยะเริ่มต้น มีความสำคัญมาก เพราะรู้ตัวเร็วกว่า สามารถดูแลและฟื้นฟูได้ดีกว่า รวมถึงสามารถแทรกแซงรักษาโดยแพทย์ได้เร็วกว่าด้วย

    สมองก็เหมือนกล้ามเนื้อ สามารถฝึก ฝึกซ้ำ และพัฒนาได้เสมอ ไม่ว่าจะอยู่ในวัยไหนก็ตาม หากเราเลือกกิจกรรมที่เหมาะสม เราสามารถชะลอการเสื่อมของสมอง และยืดอายุการคิดไว จำแม่นได้
    หนึ่งในเครื่องมือที่ถูกออกแบบขึ้นเพื่อช่วยให้ประชาชนเข้าใจสุขภาพสมองของตัวเองก็คือ “เกมทดสอบทักษะสมอง” ที่พัฒนาโดยสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ร่วมกับภาคีเครือข่ายด้านสุขภาพสมอง  ซึ่งมีเป้าหมายร่วมกันในการส่งเสริมให้คนไทย “สูงวัยอย่างมีคุณภาพ” ผ่านแคมเปญ “สูงวัยให้พร้อม ต้องเตรียมก่อน 40” จึงได้ออกแบบเครื่องมือ ให้คนทั่วไปได้ประเมินสุขภาพสมองของตนเองอย่างง่าย ๆ ใช้เวลาเพียงไม่กี่นาที แต่สามารถสะท้อนถึงทักษะสำคัญที่เรามักไม่รู้ตัวว่ากำลังเสื่อมถอยลง

    ทีมผู้เชี่ยวชาญจึงนำหลักการทางประสาทวิทยาและจิตวิทยาการทดสอบ (Neuropsychology & Cognitive Science) มาประยุกต์เป็น “เกม” ซึ่งไม่เพียงแค่ให้ผลการประเมินเท่านั้น แต่ยังทำหน้าที่เสมือนการออกกำลังกายสมอง (Brain Exercise) ไปพร้อมกัน

เกม: 5 ด่าน ฝึกสมองครบทุกมิติ
ภายในเกมมีทั้งหมด 5 ด่านหลัก โดยแต่ละด่านมี 3 ระดับความยาก (ง่าย – ปานกลาง – ยาก) เพื่อทดสอบทักษะที่ต่างกัน ดังนี้ :
1. Choice Reaction Time Test → ทดสอบความเร็วในการตอบสนอง
2. Stroop Test → ฝึกการยับยั้งชั่งใจ และสมาธิ
3. Wisconsin Card Sorting Test → ทดสอบความยืดหยุ่นในการคิดและแก้ปัญหา
4. Digit Span Backward → ฝึกความจำระยะสั้นและการนำข้อมูลมาใช้
5. Mental Rotation Task → กระตุ้นการรับรู้เชิงมิติสัมพันธ์และการมองภาพในใจ

สิ่งที่ทำให้ “เกมทดสอบทักษะสมอง” น่าสนใจ ไม่ใช่เพียงแค่ความสนุกเพลิดเพลิน แต่ยังมีประโยชน์เชิงสุขภาพหลายด้าน ได้แก่ :
- รู้จักจุดแข็ง–จุดอ่อนของสมองตัวเอง
- สมองตื่นตัวและไวขึ้น
- ลดความเสี่ยงสมองเสื่อม
- สนุก เพลิดเพลิน ใช้เวลาไม่นาน

เกมจะแปลผลออกมาเป็น อายุสมอง โดยแบ่งออกเป็น 3 ระดับ :
1. ทักษะสมองดีเยี่ยม → สมองทำงานได้ดีกว่าค่าเฉลี่ยในช่วงวัย
2. ทักษะสมองตามวัย → สมองทำงานสอดคล้องกับอายุจริง อยู่ในเกณฑ์ปกติ
3. ทักษะสมองพัฒนาได้อีก → สมองทำงานช้ากว่าเกณฑ์ ควรปรับพฤติกรรมและดูแลเป็นพิเศษ

ตัวอย่างเช่น :
- อายุจริง 40 ปี แต่ผลออกมา 30 → สมองฟิต!
- อายุจริง 40 ปี แต่ผลใกล้เคียงกัน → อยู่ในเกณฑ์ปกติ
- อายุจริง 40 ปี แต่ผลออกมา 50 → ถึงเวลาต้องเริ่มดูแลอย่างจริงจัง

งานวิจัยด้านสมองพบอีกว่าว่า สมองยังสามารถเสริมสร้างได้ด้วยพฤติกรรมที่ต่อเนื่อง เช่น :
- ฝึกใช้สมองทุกวัน : อ่านหนังสือ เขียนบันทึก เล่นเกมความจำ
- ออกกำลังกายสม่ำเสมอ : กระตุ้นการไหลเวียนเลือดไปเลี้ยงสมอง
- นอนหลับเพียงพอ : อย่างน้อย 7–8 ชั่วโมงต่อคืน
- โภชนาการเพื่อสมอง : ลดหวาน มัน เค็ม เน้นปลา ถั่ว ไข่ ผักผลไม้
- ลดความเครียด ฝึกสมาธิ
- มีกิจกรรมทางสังคม : การพูดคุย พบปะ ทำกิจกรรมร่วมกับผู้อื่น

    “เกมทดสอบทักษะสมอง” ไม่ใช่แค่เกมสนุก ๆ แต่เป็นเครื่องมือที่ช่วยให้เรา รู้จักสมองของตัวเอง เข้าใจศักยภาพ และวางแผนดูแลได้ทันเวลา
    เพราะการเริ่มดูแลสมองตั้งแต่อายุยังไม่มาก คือการลงทุนให้อนาคตของเราเต็มไปด้วยความสดใส ไม่ว่าจะเป็นความจำที่แม่นยำ สมาธิที่ดี และความสามารถในการคิดไวแก้ปัญหา

มาลองเล่นและเช็กกันว่า สมองคุณอายุเท่าไร ได้ที่ https://smartbefore40.com/
เพราะการดูแลสมองวันนี้ คือกุญแจสำคัญสู่ชีวิตที่เต็มคุณภาพในวันข้างหน้า

กดติดตามข้อมูลข่าวสาร แคมเปญที่น่าสนใจ และกิจกรรมดีๆ จาก สสส  เพิ่มเติมได้ที่ :
Facebook : Social Marketing Thaihealth by สสส.
Line : @thaihealththailand
Tiktok : @thaihealth
Youtube : SocialMarketingTH
Website : Social Marketing Thaihealth